آیا موسیقی می‌تواند باعث باهوش‌تر شدن کودک شما شود؟
موسیقی می‌تواند نقش مهمی در رشد کودک حتی قبل از تولد داشته باشد. قرار دادن کودک در معرض موسیقی، همه‌ی زمینه‌های رشد او را شعله‌ور می‌کند و انجام زودهنگام این کار باعث رشد سالم کودک می‌شود. در واقع موسیقی در سنین پایین به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند خود را بیان کنند و احساساتشان را به اشتراک بگذارند. اما این بدان معناست نیست که اگر هنگام بزرگ شدن برای آن‌ها موتزارت پخش کنید، کودک شما باهوش‌تر می‌شود یا سریع‌تر به نقاط عطف خود می‌رسد. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر این مورد را باهم بررسی کنیم.
آیا موسیقی کلاسیک نوزادان و کودکان را باهوش‌تر می‌کند؟
این ایده که موسیقی کلاسیک باعث باهوش‌تر شدن بچه‌ها می‌شود، از مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۳ ناشی می‌شود که در آن دانش‌آموزان در سن دبیرستان قبل از انجام این آزمایش باید به یک قطعه‌ی موتزارت، یک نوار مدیتیشن یا کلا به هیچ‌چیز گوش نمی‌دادند و بعد از آن بریدن یک تکه کاغذ تاشده را تصور می‌کردند. نتیجه‌ی این تحقیق نشان داد که دانش‌آموزانی که به موتزارت گوش دادند خیلی بهتر از بقیه عمل کردند. پس این تحقیق به‌نام «اثر موتزارت» معروف شد و کم‌کم در رسانه‌های عمومی مطرح و به تدریج به این ایده تبدیل شد که موسیقی کلاسیک باعث باهوش‌تر شدن مردم، به‌ویژه بچه‌ها می‌شود.
با وجود اینکه محققان آزمایش سال ۱۹۹۳ باور داشتند که این اثر بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از بین می‌رود اما پس از این تحقیق، مطالعه‌ای جدید در سال ۲۰۰۵ نشان داد که آزمایش سال ۱۹۹۳ ده برابر بیشتر از مطالعات علمی مشابه آن زمان مورد استناد قرار گرفته و شهرت آن در طول سال‌ها به‌جای محو شدن، افزایش یافته است، زیرا قانون‌گذاران و کتاب‌های مشهور مدام آن را تکرار می‌کردند.
آیا «اثر موتزارت» واقعی است؟
اصطلاح اثر موتزارت حتی در کودکان مورد مطالعه قرار نگرفت. محققان هر نوع اثر را مورد بررسی قرار دادند و حتی به اثرات انواع دیگر موسیقی و نواختن موتزارت برای موش‌های داخل رحمی هم پرداختند، اما هیچ اثر قوی تقویت کننده‌ی هوش از گوش دادن به موسیقی کلاسیک پیدا نکردند و بعد از آن هم چندین گروه از دانشمندان سعی کردند مطالعه‌ی اصلی را دوباره تکرار کنند که همیشه نتایج یکسانی به‌دست نیامد.
غیر از اثر موتزارت، مطالعاتی در مورد کودکان خردسال انجام شده است که نشان می‌دهد کودکانی که بیشتر با موسیقی سروکار دارند، در آینده در آزمون‌ها بهتر عمل خواهند کرد؛ اما این با ایده‌ی اصلی گوش دادن به موسیقی که هوش را افزایش می‌دهد متفاوت است.
محققان مطالعه‌ی سال ۲۰۰۵ گزارش دادند که ایده‌ی اثر موتزارت تنها پس از اینکه مردم شروع به صحبت در مورد آن در نوزادان و خردسالان کردند (حتی اگر در آن جمعیت‌ها مورد مطالعه قرار نگرفته بود) واقعاً محبوبیت پیدا کرد و محبوبیت آن بیشتر در ایالت‌هایی بود که کمترین هزینه را برای آموزش صرف می‌کردند. شاید جالب به‌نظر برسد، اما سی‌دی‌های موسیقی کلاسیک به‌عنوان میانبری برای موفقیت تحصیلی کودکان در مواجهه با مشکلات سیستمی آموزش در نظر گرفته می‌شد. حتی اگر آن موضوع صحت نداشت.
آیا موسیقی فواید اجتماعی و عاطفی برای نوزادان دارد؟
موسیقی می‌تواند نقش سرگرم‌کننده و مفیدی در نحوه‌ی تعامل نوزادان با مراقبان داشته باشد، اما در اینجا موضوعی که اهمیت دارد نقش مراقب کودک است، نه موسیقی. نوزادان می‌توانند آهنگ‌های آشنا و صدای اعضای خانواده را از سنین پایین تشخیص دهند. همچنین موسیقی به شما این فرصت را می‌دهد تا احساساتی را با کودک خود تجربه کنید،؛ مانند لبخند زدن، رقصیدن با او هنگام پخش یک آهنگ شاد یا استفاده از آهنگ آرامش‌بخش مانند لالایی در یک زمان آرام.
آیا موسیقی فواید جسمی و حسی برای نوزادان دارد؟
نوزادان و کودکان نوپا ممکن است برای نواختن موسیقی به معنای آموزش ساز بسیار کوچک باشند، اما قطعا می‌توانند بدن خود را حرکت دهند و از سازهای ساده برای ایجاد صدا استفاده کنند. دنبال کردن یک آهنگ به آن‌ها اجازه می‌دهد تا انواع مختلف حرکت را تمرین کنند و ببینند که چگونه اعمالشان در دنیای واقعی تأثیر می‌گذارد. (من این چیز را تکان می‌دهم و صدا ایجاد می‌کند).
این مهارت‌های حرکتی بخش مهمی از رشد نوزادان است و مطالعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد کلاس‌های موسیقی برای کودکان می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا برخی از مهارت‌هایی را که به پردازش زبان کمک می‌کند، بیاموزند؛ اما فراموش نکنید که وقتی کودک به موسیقی گوش می‌دهد، همزمان می‌تواند با اسباب‌بازی‌ها بازی کند و هم نسبت به معلم یا مراقبش که کارها را انجام می‌دهد، واکنش نشان دهد. در واقع بیشتر از اینکه فقط نت‌های موسیقی به گوش او برسد، به کارهای دیگر توجه می‌کند.
چگونه به زندگی کودک خود موسیقی اضافه کنیم؟
راه‌های زیادی وجود دارد که از طریق آن‌ها می‌توانید فرزندتان را با موسیقی آشنا کنید. یافتن بهترین ژانر یا آهنگسازان را فراموش کنید و برای کودکان آواز بخوانید، با آن‌ها برقصید و حتی موسیقی مورد علاقه‌ی خود را بنوازید. کودکان هنوز کلمات را متوجه نمی‌شوند، بنابراین شما می‌توانید هر چیزی را برای آن‌ها پخش کنید و اجازه دهید با موسیقی احساسات خود را ابراز کنند.
سخن پایانی
درحالی که اکنون احمقانه به نظر می‌رسد، اما در دهه‌ی ۱۹۹۰ و اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ این ایده که موسیقی، فرزند شما را باهوش‌تر می‌کند آنقدر فراگیر بود که باعث می‌شد افسانه‌ی «اثر موتزارت» به‌دلیل اینکه پخش موسیقی کلاسیک برای نوزادان آسان و ارزان است، تاثیر بیشتری در جامعه داشته باشد و بیشتر به آن دامن زده شود.
با این وجود، مطالعات چند سال اخیر به این نتیجه رسیده است که موسیقی می‌تواند اثر مثبتی بر زندگی کودک داشته باشد و به رشد او و مهارت‌هایی که برای مدرسه به آن‌ها نیازمند است، کمک کند. پس هرچه سریع‌تر کودک خود را با موسیقی آشنا کنید، احتمالا نتیجه‌ی بهتری را برای آن‌ها به دنبال خواهد داشت.