یکی از فعالیتهای متداول در آزمایشگاههای آزمون ، استفاده از حجم معيني از مايعات براي انجام آزمايشات مختلف است.

براي اين منظور از ظروف و وسائل حجمي مختلفي مانند پيپت ، ارلن ، بالن و …  استفاده ميشود .

مشابه ساير  سيستمهاي اندازه گيري و كاليبراسيون  ، نتيجه اندازه گيري (اصطلاحأ كميت خروجي سيستم كاليبراسيون)

 و عدم قطعيت گسترده آن متأثر از عوامل مختلفي (اصطلاحأ كميتهاي ورودي) است .هر يك از اين عوامل تأثير گذار،

سهم عدم قطعيت استاندارد خودرا برروي عدم قطعيت گسترده نتيجه اندازه گيري دارند. بنابراين شناسائي اين عوامل

 و بدنبال آن  نحوه ارزيابي عدم قطعيت استاندارد آنها باتوجه به توزيع آماري كه از آن تبعيت ميكنند و نحوه تركيب اين

عدم قطعيتها با توجه به مدل رياضي متصور براي سيستم كالبيراسيون (مانند قانون انتشار عدم قطعيتها) از اهميت بالائي برخوردار است.

بطور كلي صرف نظر از مدل رياضي سيستم اندازه گيري حجم با استفاده ازظروف و وسائل حجمي ،عوامل

تأثير گذار (كميتهاي ورودي ) در كاليبراسيون  جرم عبارتند از:

1- کاليبراسيون  ظروف و وسائل حجمي

عدم قطعيت نسبت داده شده به کاليبراسيون ظروف و وسائل حجمي که در گواهي کاليبراسيون آنها يا در

مشخصات فني آنها و يا روي خود ظروف درج شده است و بايستي بصورت عدم قطعيت استاندارد (انحراف استاندارد) تبديل شود.

با توجه به اطلاعات مندرج در گواهي كاليبراسيون مانند ضريب پوشش ، سطح اطمينان ، نوع توزيع آماري

نتيجه اندازه گيري ، تعداد درجات آزادي مؤثر (براي توزيع آماري t ) و … ميتوان عدم قطعيت استاندارد اين عامل را براحتي برآورد كرد.

در صورتيكه كلاس درستي درج شده بروي اين وسائل و ظروف حجمي يا ارائه شده در مشخصات فني

آنها تغيير نكرده باشد و قابل اطمينان و استناد باشد ، ميتوان با توجه به كلاس درستي و حد رواداري

مربوطه ، سهم عدم قطعيت استاندارد اين عامل را ارزيابي كرد. بطور مثال براي ظروف شيشه اي کلاس

A که مطابق با استاندارد آمريکائي ASTM ساخته مي شوند ، حدرواداري 02/0 ميلي ليتر تا حجم 10

ميلي ليتري ذکر شده است و براي ارزيابي عدم قطعيت استاندارد آن بهتراست توزيع مستطيلي در نظر گرفته شود.

2- دما

حجم ظروف و وسائل حجمي دريک دماي استاندارد (مثلأ 20 درجه سلسيوس) تعيين مي شوند و هرگونه

اختلاف دما با آن ، باعث بروز خطا مي شود . همچنين عدم پايداري دمائي محيط ، باعث تغييرات حجم و بروز

عدم قطعيت دراندازه گيري حجمي است. براي ارزيابي خطا و همچنين عدم قطعيت اين عامل از رابطه زير که

ارتباط حجم با دما را نشان ميدهد و با فرض توزيع مستطيلي،  ميتوان استفاده کرد:

V=V₀( 1 + a ΔT)

 ΔV=V – V₀ = V₀ a ΔT

که ΔT ميزان تغييرات دما در مقايسه با دماي استاندارد ، V₀ حجم اسمي ظرف يا وسيله حجمي در دماي

استاندارد و a ضريب انبساط حجمي مايع درون ظرف يا وسيله حجمي است . ضريب انبساط حجمي a ،

   براي آب تقريبأ  ^4-10 2x و براي مايعات آلي ^3-10 1x  بازاء هردرجه كلوين (درجه سلسيوس) است.

غالبأ ظروف حجمي از جنسي ساخته ميشوند که ضريب انبساط حجمي آن در مقايسه با ضريب

انبساط حجمي مايعي که درون آنها ريخته مي شود بسيار کمتر است و از تغيير حجم آن ميتوان صرف نظر کرد.

 3- عدم تکرارپذيري و پراکندگي نتايج در آزمونهاي تکراري

براي ارزيابي اين عامل  ميتوان از عدم قطعيت استاندارد مقادير مشاهده شده از تکرار اندازه گيري مقدار

حجم که ميتواند بروش توزين(با استفاده از ترازو)  انجام گيرد ( ارزيابي نوع A ) .

بطور مثال براي يک پيپت آزمايشگاهي ، ميتوان آنرا چند بار با مايعي با جرم حجمي معين پر و سپس خالي

و جرم مقادير تخليه شده را با ترازو تعيين کرد و با استفاده از نتايج حاصل ، انحراف استاندارد و عدم قطعيت استاندارد  را تعيين کرد.